dijous, 14 de desembre del 2017

Lo mot 'regard', un gallicisme ancian en occitan, d'acceptacion dobtosa en gascon.

La cronica d'En Domenge Sumien en Jornalet de diluns passat que's titola: "Un autre regard lingüistic sus lo Mond Arabi". Que tròbi aqueste títol estranh. Prumèr la combinason semantica "regard lingüistic" n'a pas tròp de sens per jo, e la natura deu prepaus de l'autor n'ajuda pas a dar ua lutz a la sigificacion deu títol. E puish aqueste mot 'regard' que soa mei francimand que non pas gascon, çò qui contribueish a escarranhar l'aurelha. Lo mot qu'ei shens nat dobte plan occitan, atestat deu sègle 15 ença. Totun n'ei ni gascon, ni catalan. Palay que menciona plan 'regard' e 'regardar', en precisant de manèira hòrt clara que pas sonque los francimands qu'emplegan lo mot 'regardar'. Los mots 'regard' e 'regardar' non son pas estats arreprés per Per Noste. Lo diccionari Tot en Gascon qu'accèpta 'regardar, arregardar' com sinonime d'espiar, guëitar, uerar etc, totun n'accèpta pas 'regard'.

 La formacion d'aquestes mots 'regard' e 'regardar' n'ei pas briga gascona. Que s'ageish mei probablament d'un prèst francés. Los gascons, en generau, qu'evitam d'emplegar aquestes dus mots. En plaça d'aqueste 'regard', que poderem díser espiada, vista, mirada, etc,  los mots non mancan pas. Totun, la causa qu'ei probablament diferenta en occitan non-gascon, lo mot 'regard' que i ei plan viu i emplegat correntament. Que cau díser la formacion deus mots 'regard' e 'regardar' que poiré passar per occitana (non-gascona) car en occitan (non-gascon), la w iniciau deus mots deu francic ancian (en aqueste cas, la deu mot francic 'wardan' a l'origina de 'guardar') que balha regularament  /g/ com en francés: wardan -> oc. gardar, fr.  garder. N'ei pas lo cas en gascon, qui consèrva generaument la prononciacion etimologica de la letra francica /w/ o qui la pòt prononciar leugèrament /gw/ dab ua g iniciau mei o mensh discreta: uardar o guardar.